Liturgia słowa to jedna ze składowych każdego chrześcijańskiego nabożeństwa. Poprzedza ona bezpośrednio sakrament Eucharystii i służy do tego, aby wierni mogli wysłuchać słowa Bożego. To właśnie podczas liturgii słowa odbywają się takie sakramenty jak sakrament chrztu czy bierzmowania. Czym jest liturgia słowa i z jakich części się składa?
Czym jest liturgia słowa?
Liturgia słowa jest niczym innym jak drugą częścią Mszy Świętej, poprzedza ona liturgię eucharystyczną, a następuje po obrzędach wstępnych. Liturgia słowa tak naprawdę stanowi element nabożeństwa już od wczesnego chrześcijaństwa, gdzie jej odpowiednikiem była liturgia synagogalna. To właśnie liturgia słowa stanowi najbardziej obszerną czasowo część Mszy Świętej i to podczas niej wierni wysłuchują słowa Bożego, wyznają wiarę oraz śpiewają psalmy.
Z jakich elementów składa się liturgia słowa?
Liturgia słowa składa się z ośmiu następujących po sobie części; pierwszego czytania, psalmu responsoryjnego, drugiego czytania, aklamacji, Ewangelii, homilii, wyznania wiary oraz modlitwy wiernych. Każdy z elementów liturgii jest tak samo ważny i posiada swoje charakterystyczne cechy. Dowiedz się, na czym polegają poszczególne części liturgii słowa.
Pierwsze czytanie
Pierwsze czytanie jest zwykle fragmentem słowa Bożego pochodzącego ze Starego Testamentu. Wyjątkiem jest niedziela wielkanocna, gdzie pierwsze czytanie pochodzi z Nowego Testamentu. Ważnym jest, aby pierwsze czytanie było odpowiednio dobrane. Powinno stanowić swego rodzaju dopełnienie i komentarz do czytanej w późniejszej części liturgii Ewangelii. Może także stanowić wprowadzenie do Ewangelii. Pierwsze czytanie może być oczywiście czytane przez księdza odprawiającego Mszę, ale często zadanie to przejmuje lektor lub diakon. Zadaniem pierwszego czytania jest wprowadzić wiernych do rozmowy z Bogiem, która jest obustronna – po usłyszeniu fragmentu słowa Bożego, wierni będą odpowiadać na nie w psalmie responsoryjnym.
Psalm responsoryjny
Psalm responsoryjny, jak sama nazwa wskazuje, jest śpiewany przez wiernych jako ich odpowiedź na usłyszane w pierwszym czytaniu słowo Boże. Treść psalmu także nie jest przypadkowa; jest on dobrany tak, aby pasował do pierwszego czytania.
Drugie czytanie
Po psalmie responsoryjnym następuje zawsze drugie czytanie, które tym razem pochodzi z Nowego Testamentu. Drugie czytanie jest tak naprawdę kontynuacją dialogu pomiędzy Bogiem a wiernymi zgromadzonymi na Mszy. Warto wspomnieć o tym, że drugie czytanie ma miejsce podczas Mszy Świętych w niedziele oraz uroczystości, a jest nieobecne w dni powszednie. Drugie czytanie także może być odczytane przez lektora.
Aklamacja przed Ewangelią
Aklamacja przed Ewangelią ma postać śpiewania przez wiernych Alleluja, podczas którego należy powstać. Alleluja pełni rolę wyrażenia przez wiernych swojej gotowości i radości w oczekiwaniu na wysłuchanie Ewangelii. Pomiędzy linijki Alleluja są wplecione wersy krótkiego cytatu z Pisma Świętego, które mają stanowić właściwe wprowadzenie do Ewangelii, która zostanie za chwilę odczytana.
Ewangelia
W przeciwieństwie do poprzedzających ją czytań, Ewangelia może zostać odczytana jedynie przez księdza czy diakona, nigdy lektora. Upoważniają ich do tego święcenia kapłańskie. Czytanie Ewangelii podczas Mszy jest zawsze poprzedzone zwrotem ,,Pan z wami”. Ewangelia stanowi już właściwe słowo Boga do ludzi, które odczytuje kapłan i na jego podstawie buduje swoje kazanie do wiernych.
Homilia
Homilia jest rodzajem kazania, lecz nie stanowi ona prywatnego wystąpienia kapłana i wygłoszenia jego opinii. Celem homilii jest przybliżenie wiernym wysłuchanego wcześniej fragmentu Ewangelii, wyjaśnienie jego znaczenia. Homilia może zawierać także wskazówki moralne dotyczące życia i postępowania chrześcijańskiego, lecz zawsze musi się opierać na wybranych na dany dzień fragmentach Pisma Świętego. W Kościele katolickim prawo do wygłaszania homilii ma tylko wyświęcony kapłan.
Credo – wyznanie wiary
Credo, a dokładniej Nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary, to nic innego jak symbol głębokiej wiary wiernych, potwierdzenie odmawiane przed Bogiem. Treść Credo może być zarówno odmawiana jak i śpiewana. Credo jest elementem liturgii nie tylko w Kościele katolickim, ale także w cerkwi prawosławnej. Autorytet Credo jako symbolu uznają także niektóre kościoły protestanckie.
Modlitwa wiernych
Modlitwa wiernych, czyli modlitwa powszechna, to odpowiedź wiernych na usłyszane podczas nabożeństwa słowo Boże, podsumowująca całą liturgię słowa.
Co następuje po liturgii słowa?
Po liturgii słowa przychodzi czas na liturgię eucharystyczną, a następnie na obrzędy końcowe, które kończą Mszę Świętą.