Uniwersalizm papieski to pojęcie, które większości z nas może kojarzyć się jedynie z lekcjami historii w szkole. Uniwersalizm papieski jest bowiem jedną z podstawowych doktryn Kościoła katolickiego, która szczególnie mocno była widoczna w okresie średniowiecza, gdy Kościół katolicki posiadał ogromny wpływ nie tylko na życie duchowe społeczeństwa, lecz także na kulturę, sztukę czy nawet politykę. Czym był uniwersalizm papieski i jakie są jego charakterystyczne cechy?
Czym był średniowieczny uniwersalizm papieski?
Uniwersalizm papieski jest jedną z fundamentalnych doktryn Kościoła katolickiego, która umocniła się w szczególności w okresie średniowiecza, dlatego można go także określić jako uniwersalizm średniowieczny. W teorii, uniwersalizm papieski jest dążeniem do ujednolicenia i zjednoczenia wspólnoty Kościoła, co sprzyja nabywaniu nowych wiernych i utrzymywaniu silnych więzi między członkami wspólnoty. To właśnie papież, stojący na czele Kościoła, miał być ogniwem spajającym i łączącym cały Kościół tak, aby był on jak najbardziej ujednolicony.
W średniowieczu jednak uniwersalizm papieski wykroczył daleko poza Kościół katolicki. Zamiast skupić się na jednoczeniu wspólnoty chrześcijańskiej, rozpoczęto proces podporządkowywania całego życia społecznego, kulturalnego i politycznego chrześcijańskiej doktrynie religijnej. Kościół w średniowieczu pełnił funkcję nie tylko duchową, lecz był także instytucją polityczną z wszechstronną władzą, która wykraczała daleko poza obszar duchowości. Łacina, rozumiana jedynie przez wykształconych ludzi, na których w tamtych czasach składali się głównie duchowni, stała się powszechnym językiem urzędowym, sztuka została podporządkowana Bogu, a papież miał wpływ na europejską politykę międzynarodową. W ten oto sposób Kościół zyskiwał nieograniczoną władzę oraz wpływ na średniowieczne społeczeństwo.
Uniwersalizm papieski to koncepcja, która kształtowała nie tylko sprawy wewnętrzne Kościoła, lecz także jego stosunki z innymi wyznaniami i kulturami. Swoje korzenie papieski uniwersalizm ma w naukach samego Jezusa Chrystusa, który nakazywał apostołom ,,Idźcie więc i czyńcie uczniami wszystkie narody”, co oznacza, że chrześcijaństwo powinno być rozpowszechnione i tak też się stało w średniowieczu.
W koncepcji papieskiego uniwersalizmu najważniejszą osobą jest papież, który jako biskup Rzymu i przywódca Kościoła, ma obowiązek być prawdziwym obrońcą wiary i posłańcem spełniającym duchową misję powierzoną przez Chrystusa apostołom. Innymi słowy, uniwersalizm papieski można opisać jako pragnienie papieża i Kościoła do dotarcia do każdej osoby na ziemi tak, aby ilość wiernych rosła.
Cechy charakterystyczne uniwersalizmu papieskiego
Aby krótko podsumować czym tak naprawdę jest uniwersalizm papieski, można wyróżnić sześć ogólnych cech charakterystycznych tej doktryny, do których należą; wyjątkowa misja duchowa, papież jako główny nauczyciel, pokój i sprawiedliwość oraz międzykulturowa więź wspólnoty Kościoła.
Wyjątkowa misja duchowa polega oczywiście na rozpowszechnieniu wiary chrześcijańskiej na cały świat. Kościół ma pełnić rolę duchowego przewodnika dla wszystkich ludzi na świecie, a papież ma być symbolicznym pasterzem całej ludzkości, prowadzącym ludzi ku wierze i zbawieniu, jakie mogą odnaleźć w granicach wspólnoty.
Według uniwersalizmu papieskiego, papież jest głównym i najważniejszym nauczycielem wiary ludzi na całym świecie. Wszystkie jego przemówienia, encykliki i postanowienia mają charakter uniwersalny i nie są kierowane jedynie do wiernych Kościoła katolickiego, lecz do wszystkich ludzi na świecie. Każdy może z nich skorzystać i ich słuchać. Dzięki temu międzynarodowa wspólnota Kościoła może się wciąż powiększać.
Papież, jako reprezentant Kościoła, powinien także promować pokój i sprawiedliwość na świecie. Powinien stanowić głos moralny i angażować się w sprawy pokoju międzynarodowego oraz sprawiedliwości społecznej. Nie powinien, według tego założenia, popierać żadnych działań czyniących ludzką krzywdę, gdyż byłoby to sprzeczne z podstawowymi wartościami chrześcijańskimi, które powinien reprezentować.
Uniwersalizm papieski powinien także, przynajmniej w założeniu, sprzyjać nawiązywaniu międzykulturowego dialogu, który ma za zadanie łączyć ludzi w chrześcijańskiej wierze. Kościół powinien stanowić wspólnotę ludzi o różnych kulturach i tradycjach, umacniających się w wierze.