Kościół katolicki jest sformalizowaną instytucją, która funkcjonuje w systemie hierarchicznym. Duchowni oraz osoby świeckie są uszeregowane zgodnie z zależnościami personalnymi. Choć zależności w dużej mierze mają charakter jedynie symboliczny, w pewnym stopniu wpływają też na realne funkcjonowanie Kościoła i na sytuację wiernych. Jak wygląda struktura oraz hierarchia Kościoła katolickiego?
Struktura Kościoła katolickiego
Najmniejszą komórką Kościoła katolickiego jest parafia. Księża funkcjonujący w ramach tej jednostki mogą posiadać różne stopnie. Duchowny, który pomaga proboszczowi w zarządzaniu parafią nazywany jest wikariuszem. Rezydent to duchowny niewłączający się w obowiązki wikariusza – najczęściej przebywający na urlopach, emeryturze czy studiach. Z kolei proboszcz zarządza całą parafią.
Kolejna jednostka to diecezja. W ramach tego systemu można wyróżnić wikariusza biskupiego i generalnego oraz biskupa lub arcybiskupa. Władza wykonawcza powierzana jest wikariuszowi biskupiemu, a biskup generalny pełni funkcje pełnomocnika biskupa diecezjalnego i jest upoważniony do podejmowania części decyzji w jego imieniu.
Zwierzchnikiem metropolii jest metropolita- aby objąć ten urząd musi otrzymać święcenia biskupie. Kolejna komórka strukturalna to kuria. W jej ramach duchowni obejmują wiele różnorodnych stanowisk. Najważniejsze z nich to prepozyt będący przewodniczącym, dziekan, archidiakon, kustosz – zarządzający kwestiami związanymi z finansami, scholastyk – nadzorujący szkoły diecezjalny, oraz kanonicy – honorowy, senior i kanonik gremialny. Prymas z kolei jest arcybiskupem pełniącym swój urząd w konferencji episkopatu.
Hierarchiczność w Kościele katolickim
Urzędy oraz tytuły obowiązujące w Kościele katolickim są wyznaczone przez Kodeks Prawa Kanonicznego. Ważną informacją jest to, że święcenia, które zostały przyjęte w ważny sposób nie mogą zostać utracone – z żadnej przyczyny. Władza w kościele podlega trójpodziałowi – podobnie jak władza państwowa w Polsce. Papież, metropolici i biskupi sprawują odpowiednio rozdzieloną władzę sądowniczą, wykonawczą oraz ustawodawczą.
Pierwsze miejsce w kościelnej hierarchii zajmuje papież. To jemu podlegają wszyscy inni duchowni, funkcjonujący w różnych państwach, którzy działają w ramach wyznań przyjmujących zwierzchnictwo papieskie. Ojciec Święty może być reprezentowany przez pełnomocników nazywanych legatami – najczęściej są oni kardynałami. Stolica Apostolska posiada także dziekana kolegium kardynalskiego, którego funkcje są równoznaczne z funkcją pełnioną przez premiera w strukturze administracji państwowej.
Czynniki umożliwiające przypisanie danemu duchownemu odpowiedniego miejsca w hierarchii przyjmują również charakter materialny. W większości przypadków wyrażają się w specyficznym wyglądzie określonych elementów stroju. Biskup, kardynał oraz papież noszą pierścień umożliwiający ich łatwą identyfikację. Cechą rozpoznawalną papieża jest też biały strój i piuska w tym samym kolorze. Biskup posiada piuskę w kolorze fioletowym, a kardynał – w barwie szkarłatnej.
Specyficzna hierarchia dotyczy również zgromadzeń zakonnych oraz kościołów. Kolejność wyznacza pierwszeństwo bazylikom większym, a kolejno występują: bazyliki mniejsze, kościoły archikatedralne, katedralne, kolegiackie i parafialne.
fot: JEROME CLARYSSE / Pixabay