Wigilia to magiczny czas w roku, który wiąże się z przygotowywaniem wielu tradycyjnych potraw. Zwyczajowo są to dania niezawierające mięsa. Zgodnie z naukami Kościoła, w polskich domach na stole wigilijnym na próżno można szukać ulubionego bigosu, a pierogi z mięsem zastąpione są farszem wykonanym z kapusty i grzybów. Coraz częściej jednak można spotkać się z liberalizowaniem poglądów i rezygnacją z gotowania jedynie jarskich dań. Czy wigilia faktycznie jest dniem postnym i nie można podczas niej jeść potraw mięsnych?
Czy wigilia należy do dni postnych?
Post w Kościele katolickim można podzielić na jakościowy i ilościowy. Jakościowy związany jest z rezygnacją mięsa, a ilościowy nakazuje zmniejszyć ilość i obfitość posiłków spożywanych w ciągu dnia. Dodatkowo, czasem nakazane jest zachowanie postu ścisłego, który jest połączeniem dwóch rodzajów wymienionych powyżej. Odmawianie sobie pewnych pokarmów ma umożliwić przygotowanie do spotkania z Bogiem.
Wiele osób uważa, że post jest nakazany przez prawo kanoniczne. Jest to jednak błędna teza – tego rodzaju praktyka nigdy nie była nakazana przez Kościół. Do dni związanych nieodłącznie z postem ścisłym należy jedynie Środa Popielcowa oraz Wielki Piątek. Zjedzenie mięsa w wigilię nie jest grzechem, nie łamie przykazań kościelny, ani przepisów prawa kanonicznego.Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych jest jedynie zaleceniem wypływającym od polskich księży i biskupów.
Czy na stole wigilijnym faktycznie nie mogą znaleźć się dania mięsne?
Do roku 2003 zgodnie z postanowieniami II Polskiego Synodu Plenarnego stanowiono, że należy zachować wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych podczas Wigilii Bożego Narodzenia. Jednak już podczas Konferencji Episkopatu Polski w roku 2003 słowo „należy” zastąpiono wyrazem „zachęcamy”. Takie ujęcie zaleceń związanych z postem sugeruje, że na stole wigilijnym mogą pojawić się potrawy mięsne. Wiele praktyk społecznych ulega w obecnych czasach liberalizacji. Również coraz większa liczba rodzin decyduje się na włączenie do świątecznego menu ulubionych mięs.
Jednak katolicy, dla których tradycje są wyjątkowo ważne, nadal przestrzegają zaleceń i konsekwentnie kontynuują zwyczaj przygotowywania 12 tradycyjnych dań. Zgodnie z polskimi zwyczajami nieodłącznym elementem wigilii są grzyby oraz kapusty. Przy ich użyciu przygotowuje się chociażby pierogi. Nie może też zabraknąć ryby po grecku czy karpia w galarecie. Charakterystycznym produktem jest również mak – w formie makowca czy klusek z makiem.
Wiele rodzin przygotowuje mięsne potrawy – jednak są one przeznaczone dopiero na pierwsze święto. Dzięki temu możliwe jest zastosowanie się do zalecenia związanego z zachowaniem postu, jak i zjedzenie ulubionych dań z mięsem. Miłym zwyczajem może być też poszczenie do pasterki i zjedzenie szynek czy kiełbas po powrocie z kościoła. Zwyczaj postu jest jedną z wielu polskich tradycji. Podobnie jak kolędowanie, wkładanie sianka pod obrus czy dzielenie się opłatkiem. Aby zachować dla przyszłych pokoleń spójny obraz świąt, warto praktykować wszystkie zwyczaje, które są konsekwentnie przekazywane z pokolenia na pokolenie. Jednak w przypadku zjedzenia mięsa w wigilijny wieczór – należy pamiętać, że nie jest to grzechem.