Świat chrześcijański od wieków zmaga się z nieustanną rywalizacją między papieżem Kościoła katolickiego i patriarchą Konstantynopola. Te dwa ośrodki oddzieliły się od siebie podczas wielkiej schizmy wschodniej, która miała miejsce w XI w. n.e. Jedności Kościoła już nigdy nie udało się odbudować. Jakie są podobieństwa i różnice prawosławia oraz katolicyzmu?
Najważniejsze różnice między prawosławiem, a katolicyzmem
Prawosławie czerpie z Pisma Świętego, a także z tekstów stworzonych przez Ojców Kościoła. Zasadniczą różnicą doktrynalną jest to, że wyznawcy prawosławia nie zgadzają się z tezą mówiącą o tym, że Duch Święty pochodzi od Boga i Chrystusa. W wyznaniu wiary używają formuły mówiącej o tym, że źródłem Ducha Świętego jest jedynie ojciec. Katolicka doktryna mówiąca o trzech miejscach, w które może trafić dusza po śmierci, również została odrzucona przez prawosławie. Ta religia uznaje jedynie niebo i piekło.
Katolicy nie rozstrzygnęli nigdy kwestii tego, czy matka Chrystusa umarła i następnie została wniebowzięta, czy też nastąpiło to za jej życia. Wyznawcy prawosławia jednoznacznie twierdzą, że śmierć nastąpiła, a Maryja dopiero po wskrzeszeniu trafiła do nieba. Są to subtelne różnice, ale mimo tego wpływają na interpretację wielu prawd wiary.
Sakramenty i liturgia w katolicyzmie i prawosławiu
Powszechnie znaną różnicą jest inny przebieg chrztu. W prawosławiu chrzest polega na trzykrotnym zanurzeniu człowieka w wodzie, a katolicy są jedynie polewani niewielką ilością święconej wody. Co ciekawe, katolicy mogą zostać bierzmowani jedynie przez biskupa. Z kolei w prawosławiu szafarzem tego sakramentu może zostać każdy kapłan. Sakrament Eucharystii w Kościele katolickim polega na uznaniu hostii za ciało Chrystusa. W prawosławiu z kolei komunię udziela się pod postacią chleba i wina.
Charakterystyczną cechą religii prawosławnej jest czczenie ikon. Są one niezwykle ważne dla wyznawców tego odłamu chrześcijaństwa. Stanowią inspirację do podejmowania modlitwy i budowania swojej relacji z Bogiem. Ważna jest też tak prozaiczna różnica jak nazwa budynku – katolicy udają się do kościoła, a wyznawcy prawosławia do cerkwi.
Choć różnice na pierwszy rzut oka są bardzo subtelne, prawdą jest to, że znacząco wpływają na codzienne praktyki religijne wyznawców zarówno jednego, jak i drugiego odłamu. Znaczenie ma chociażby uznanie innego kalendarza – katolicy stosują jedynie kalendarz gregoriański, a wyznawcy prawosławia posługują się też wersją juliańską. Wiąże się to z innymi terminami świąt i uroczystości.
Struktura kościelna – podobieństwa i różnice
Podobieństwa i różnice mogą zostać zauważone również w strukturze organizacyjnej poszczególnych instytucji.
- Kościół prawosławny nie uznaje papieża, nie korzysta też z systemu centralizacji instytucji Kościoła. Nie istnieje jednolite zwierzchnictwo konkretnego organu. Jest to sytuacja, która znacznie różni się od systemu stosowanego przez katolików.
- Kwestia wywołująca wiele konfliktów dotyczy celibatu. Kapłani prawosławni mogą posiadać żony – pod warunkiem wejścia w związek małżeński przed święceniami. Obowiązek celibatu ciąży jedynie na biskupach.
- W prawosławiu praktykowane są sobory lokalne, podczas których patriarchowie dyskutują i podejmują decyzje, które są ważne dla wspólnoty Kościoła.
- Patriarcha, który znajduje się w Konstantynopolu, ma inne zadania niż papież będący głową Kościoła katolickiego.
- Kościół prawosławny udziela komunii jedynie swoim członkom, wyznawca innego odłamu chrześcijańskiego nie prawa skorzystania z tego sakramentu.