Biblia pauperum to termin pochodzący z języka łacińskiego, który tłumaczony jest jako „Biblia ubogich”. Uznaje się, że ten sposób głoszenia słowa Bożego zyskał popularność w XIII wieku i znacząco wpłynął na rozwój kultury – nie tylko tej sakralnej, ale również świeckiej. Czym tak naprawdę jest Biblia pauperum, jaka jest jej historia i najważniejsza funkcja?
Biblia pauperum – znaczenie
Tłumaczenie terminu „Biblia pauperum” to „Biblia dla ubogich”. Choć pierwsze skojarzenie wiąże się z ludźmi biednymi pod kątem materialnym, tak naprawdę chodzi o osoby, które nie zdobyły w swoim życiu wykształcenia i na niektórych obszarach istnienia są określane jako „ubogie duchem”. Termin ten jest wyjaśniany na dwa sposoby:
- Biblia pauperum to nieco prostsza wersja Pisma Świętego, która nie wymaga zaawansowanej wiedzy. Ich powstawanie związane jest z czasem, kiedy to w społeczeństwie rodziła się chęć poznawania coraz to nowych rzeczy, jednak większość z nich nawet nie znała pisma. Biblia pauperum była odpowiedzią na aktualne potrzeby – dzięki niej, dla większej ilości osób możliwe było poznanie Słowa Bożego.
- Drugie znaczenie z kolei, opisuje pewien określony sposób wydawania Biblii. Jakie były jej najważniejsze cechy charakterystyczne? Przede wszystkim – mnogość szczegółowo wykonanych ilustracji. Strony miały schemat następstw, a głównym zamierzeniem było czytelne przedstawienie kwestii łączących Stary i Nowy Testament. Większość badaczy kultury uznaje, że nazwa „Biblia pauperum” nie pochodzi jednak ze średniowiecza, lecz została nadana księgom już w czasach nowożytnych przez osoby zajmujące się katalogowaniem zbiorów bibliotecznych.
Biblia pauperum – historia
Pierwsze odnalezione rękopisy pochodzą z roku 1300. Najprawdopodobniej pochodzą z Niemiec i są zaproszeniem do naśladowania postępowania Chrystusa. Biblie tego typu powstałe w późniejszym czasie, są wykonane zarówno w języku łacińskim, jak i w językach ojczystych. Na przestrzeni lat tworzono Biblie pauperum zarówno na zwojach pergaminu, jak i na drewnianych tablicach. Po wynalezieniu druku – rozpoczęto też tworzenie ksiąg za pomocą tej metody. Od tego momentu dostęp do Słowa Bożego stał się jeszcze prostszy i bardziej powszechny.
Jak Biblia pauperum wpłynęła na rozwój kultury?
Biblie pauperum były najpopularniejsze w zachodniej Europie – przede wszystkim na terenie dzisiejszych Niemiec, Francji oraz Holandii. Wiele wydań – zarówno pisanych ręcznie, jak i tych drukowanych – zachowało się do dziś i można podziwiać je w muzeach. Okres końca średniowiecza jest nieodłącznie związany z Biblią pauperum. Był to niezwykle silny bodziec do rozwoju sztuki chrześcijańskiej – i nie tylko.
fot. domena publiczna